Maar wat doe je nou eigenlijk precies?

‘Maar wat doe je nou eigenlijk precies?’ Een vraag waar ik onvermijdelijk tegenaan ging lopen nu deze website bestaat, vandaar dat ik hem maar meteen tackel. Om het een beetje interactief te houden heb ik de boel opgedeeld in subvragen en die vervolgens aan mijzelf gesteld en braaf beantwoord. In feite heb ik dus mijzelf geïnterviewd. Je moet wat op de dinsdagavond.

Hoi Bregje, wat leuk dat je wat vragen wilt beantwoorden! Allereerst, hoe gaat het met je?

Nou, om eerlijk te zijn best goed! Ik zit momenteel veel achter mijn computer, maar het is lekker weer buiten, dus dat betekent dat ik in de zon ijsjes kan eten in mijn pauze.

Dat klinkt enig! Maar uh, wat doe je nou eigenlijk precies?

Ik doe een PhD waarbij ik kijk naar de mogelijke invloed van klimaatverandering op systemen met een kantelpunt. Omdat dit waarschijnlijk het punt is waarop ik iedereen al kwijt ben, ga ik proberen het in stapjes uit te leggen. Hopelijk is er nog iemand over. Te beginnen met een kantelpunt. Over het algemeen denken we dat wanneer we de condities langzaam veranderen, dat dan de rest langzaam mee verandert. Nu is dat vaak ook zo, maar in sommige systemen kan op een bepaald punt een kleine verandering in de condities een groot gevolg hebben. Dit noemen we een kantelpunt.

Nu klinken systemen en condities nog steeds heel abstract, vandaar dat we het even wat concreter gaan maken. Je moet even net doen alsof je in een kano zit. Als je langzaam voorover leunt, dan weet je dat er een punt komt waarop je de controle verliest en in het water belandt, dat is het kantelpunt. Een ander klassiek voorbeeld is het wiebelen op je stoel achter in de klas en dan gigantisch op je bek gaan. Goed, terug naar de kano. Je zit er nog steeds in en je leunt iets voorover, maar niet teveel, waardoor je nog niet in het water bent gevallen, maar wel de visjes goed kunt bestuderen. Vervolgens komt er een klein golfje en lig je alsnog in het water. Als je rechtop in je kano had gezeten had dat kleine golfje absoluut geen effect gehad, maar omdat je zo dicht bij het kantelpunt was, zorgde een kleine verandering in de condities (het water) ervoor dat er een grote verandering plaatsvond in het systeem. Dat kleine golfje is genoeg om jou over het kantelpunt heen te brengen en daar lig je dan: in het water. Nu ademt dat niet helemaal lekker, dus moet je weer je best doen om terug te keren naar het oude evenwicht. Maar iedereen die wel eens zo’n eskimorol heeft uitgevoerd weet dat terugkeren een stuk moeilijker is dan in het water vallen (voor de mensen die niet weten wat een eskimorol is, deze meneer legt het op een heel informatieve manier uit en ook al lijkt het makkelijk als hij het doet, je moet mij maar op mijn woord geloven dat het er een stuk minder soepel uitziet als ik het zou doen). Dat brengt ons weer terug bij de hele theorie over kantelpunten: soms is terugkeren naar het oorspronkelijke evenwicht een stuk moeilijker en is het niet voldoende om de condities te herstellen (ook als het golfje weer weg is en het water weer kalm, zal je toch nog op zijn kop in het water bungelen, tenzij je iets extra’s doet, namelijk de eskimorol).

Nu zijn er allemaal voorbeelden van mogelijke  kantelpunten in de werkelijkheid, maar die bewaar ik voor later. Voor de visueel ingestelde mensen: dit filmpje legt het idee uit in de context van klimaatverandering, met als extra bonus dat je mij mijn acteerdebuut ziet maken. Had ik al verteld dat het filmpje ook te vinden is op www.schooltv.nl en dat dat één van mijn levensdoelen was en dat mijn wetenschappelijke carrière dus nu al geslaagd is? Mijn volgende doel is nu om een wetenschapper te spelen die niet in een klaslokaaltje zit, maar ook op de ijskappen mag rondwandelen.

Wow, gaaf. Je acteert ook zo natuurlijk, je bent echt een geloofwaardige wetenschapper.

Dank je. Er was ook een catering in de vorm van een appel, dus ik voelde me echt een filmster. Sindsdien gebruik ik altijd filters op Instagram, want ik ben nu praktisch een bekende Nederlander en dan moet dat.

Ja, dat kan ik mij voorstellen! Maar wat doe je nu eigenlijk precies met die kantelpunten en het klimaat?

Nou, als iets heel ingewikkeld is, is het soms makkelijk om dingen te versimpelen zodat je de basisprocessen kunt begrijpen. Om dat te doen moet je aannames maken. Wetenschappers die onderzoek doen naar kantelpunten gebruiken vaak dezelfde soort aannames. Die aannames zijn eigenlijk een beetje gebaseerd op een ideale wereld: als de wereld zo zou zijn, dan is het gedrag een stuk makkelijker te begrijpen. Helaas is de wereld niet altijd ideaal en zoals je er ook op de harde manier achter bent gekomen dat alle liefdesrelaties in romantische komedies een geïdealiseerde versie zijn van de werkelijkheid, komen we daar nu ook een beetje achter met kantelpunten. Alleen dan met minder traumatische gevolgen voor mijn persoonlijke leven, want in tegenstelling tot de prins op rollerschaatsen, heb ik nooit geloofd in een ideale wereld en was ik tot drie jaar geleden heel weinig met kantelpunten bezig in het dagelijkse leven. De klap was dus minder groot.

Ah man, gaat het? Het doet je nog steeds wat, zie ik. Hier, heb je een tissue. Maar even terug naar die aannames, wat doe jij dan daarmee in jouw onderzoek? 

In mijn PhD kijk ik naar systemen die beïnvloed worden door het klimaat. Nu leven wij natuurlijk sowieso niet in een ideale wereld, maar de huidige klimaatverandering zorgt ervoor dat veel aannames die gemaakt worden in de ideale wereld van de kantelpunten, niet altijd gelden. Ik probeer te kijken wat er gebeurt als ik die aannames zo verander dat ze wat meer lijken op onze huidige wereld. Wordt het gedrag van een systeem met kantelpunten dan anders? En zo ja, voor welke systemen is dit dan van belang (hint: systemen met kantelpunten die beïnvloed worden door het klimaat)? Hopelijk wordt de wereld een betere plek door deze kennis en krijg ik de Nobelprijs voor de vrede, maar een reëler streven is dat andere onderzoekers toevallig mijn onderzoek lezen en dan denken: “Goh, misschien moet ik toch maar eens kijken naar de aannames die ik maak in mijn model.”

Maar naar welk systeem kijk je dan?

Niet naar een specifiek systeem. De modellen die ik gebruik zijn zo simpel, dat de basisprincipes die ik in deze modellen vind, voor heel veel verschillende systemen met kantelpunten kunnen gelden. Van bossen tot armoede in de maatschappij en van ijskappen tot koraalriffen. Alhoewel hier eigenlijk ook weer hetzelfde geldt als bij de ideale wereld: mijn modellen zijn zo simpel dat echte systemen zich altijd iets anders zullen gedragen. Hoe precies, dat mogen de specifieke-systeem-onderzoekers-mensen onderzoeken. Ik laat hen zien hoe het gedrag van hun systeem mogelijk kan veranderen. Of dit dan ook echt gebeurt en hoe dit tot uiting komt in complexe systemen, dat is aan hen. Tenzij ik fantastische data vind om mijn boodschap mee te versterken, dan schrijf ik er zelf wel een stukje over.

Dat klinkt allemaal echt reuze interessant. Vind je dat zelf ook?

Jazeker! Over het algemeen voelt het een beetje als spelen. Alhoewel, soms vind ik het heel stom, maar dat is met name als ik weinig afwisseling heb en alleen maar moet schrijven of alleen maar moet computeren. Dan probeer ik voor afwisseling te zorgen door ijsjes te eten of een rondje te lopen. Mijn nieuwe tactiek is om in de periodes van veel van hetzelfde (zoals nu) deze blog te gebruiken als afwisseling. Wellicht dat ik mijzelf wel vaker ga interviewen, want het is best vermakelijk.

Dat klinkt goed. Bedankt voor je tijd!

Graag gedaan! Mochten er trouwens nog dingen totaal niet duidelijk zijn, laat het dan even weten, dan pas ik de boel een beetje aan. Kan gewoon. Groetjes!

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *